NEDEN SINAV KAYGISI?

"KALBİM YERİNDEN F IRLAYACAKMI Ş GİBİ ÇARP IYOR". "MİDEM BULANIYOR, SÜREKL İ KARNIM AĞRIYOR". "GÖZ LERİM KARARIYOR, TERL İYORUM, BAŞ IM DÖNÜYOR, NEFES İM S IKI Ş IYOR, TİTRİYORUM". " S INAVDA BAŞARI L I OLAMAYACAĞIM VE HAYATIMDA HER ŞEY BERBAT OLACAK". "HERKES BENDEN DAHA KOLAY KAVRAYABİ L İYOR, BEN ONLAR KADAR YETERL İ DEĞİ L İM". "BU S INAVDA BAŞARI S I Z OLURSAM HAYATIMDA HİÇBİR ŞEYİ BİR DAHA AS LA DÜZELTEMEM". "ANNEM, BABAM BENDEN ÇOK ŞEY BEKL İYOR, BAŞARI S I Z OLURSAM ONLARI UTANDIRIRIM, BANA ÇOK KI ZARLAR VE ONLARIN BU KADAR ÇABAS INI BOŞA ÇIKARTIRSAM YÜZ LERİNE NAS I L BAKARIM"

Sınavlardan önce öğrencilerin kaygı yaşaması normaldir. Belli ölçüde kaygı kabul edilebilir, çünkü belli bir düzey kaygı dikkat ve odaklanmayı sağlar. Ancak kaygı düzeyi çok artıyor ve çocuğumuz bunu kontrol edemiyorsa işte bu bir sorundur. Öğrencinin belli nedenlerin etkisi ile sınav öncesinde öğrendiği bilgiyi sınav sırasında etkili bir biçimde kullanmasına engel olan ve başarısının düşmesine yol açan yoğun kaygıya sınav kaygısı denir.

Bazen anne baba olarak fark etmeden sınav kaygısını arttırdığımız durumlar olabilmektedir. Mutlaka hepimizin çocuklarından beklentileri vardır. Fakat beklentilerimizin çocuğumuzun durumuyla az çok örtüşüyor olması gerekmektedir. Aksi taktirde çocuk beklentilerinizi karşılamak adına daha çok kaygılanacak ve bir süre sonra beklentilerinize ulaşamadığı için ya size öfkelenecek ya da "İşte ben başarısızım." , "Hiçbir işe yaramıyorum, annemi babamı mutlu edemiyorum." inancı geliştirecektir. Bu da özgüvenlerini zedeleyen bir duruma dönüşecektir. Yaşanan kaygı düzeyi, sınava hazırlığı ve sınavda gösterilen performansı etkiler. Ancak bu etki performansa olumsuz yönde yansıdığında "sınav kaygısı" bir sorun olarak karşımıza çıkar.

Sınav kaygısının başlıca nedenleri

• Sınava gerçeğinden farklı anlamlar yüklenmesi,

• Sınava yeterince hazırlanamama veya kötü çalışma alışkanlıklarının olması,

• Başarısız olma korkusunun yaşanması,

• Gerçekçi olmayan mükemmeliyetçi yaklaşımlar,

• Olumsuz düşünce biçimleri,

• Aile ve çevrenin beklentilerinin yüksek olması,

• Sınavda zamanı iyi kullanma teknikleri hakkında bilgi sahibi olmamak, başlıca nedenleri olarak gösterilebilir. 

Kaygı sonucu yaşanan duygular

Kaygıdan dolayı birçok duygu yaşanabilir. Bu duygular; huzursuzluk, öfke–kızgınlık, korku, ümitsizlik, mahcup olma/utangaçlık, hayal kırıklığı, mutsuzluk, yalnızlık duygusu, tedirginlik, yorgunluk hissi, değişken ruh hali, düşük özsaygıdır. Bu duyguların bazen biri bazen birkaçı görülebilir. 

Tüm bu yaşanan duygular sonucunda öğrencilerde;

• Düşünceleri toparlayamama, ifade edememe,

• Unutkanlık, bilgiyi transfer edememe,

• Duyu organları ile algılanan bilgileri anlamada güçlük çekme,

• Dikkat ve odaklanma güçlüğü görülebilmektedir.

Çocuğunuzun sınav kaygısı yaşadığını nasıl anlarsınız?

Aşağıdaki belirtilerden en az 3 ya da 4'ünün görülmesi durumunda çocuğunuzun sınav kaygısı yaşadığı düşünülebilinir:

• Ders başarısında ani ve belirgin bir düşüş,

• Sınavda sürekli başarısız olacağına dair düşüncelerle uğraşma,

• Odaklanma güçlüğü, dikkatini toplayamama,

• Aşırı gerginlik ve huzursuzluk hissi,

• Tahammülsüzlük ve aşırı duyarlılık gösterme,

• Başarısızlıklar karşısında sürekli kendini suçlama,

• Olumsuz olay ve sonuçlardan kolay etkilenme,

• Sınav sırasında terleme, kalp sıkışması, ateş basması, ellerde titreme,

• Uykusuzluk, yorgunluk, karın ağrısı, mide bulantısı vb. fizyolojik belirtiler. 

İyi niyetle yapılan yanlışlar...

Anne-babalar çocuklarının en yakınındaki temel modeldir. Bu nedenle çocuklar ailelerinden etkilenirler. Onun başarısını arttırmak için yapılan eleştiri, yargılama ve kıyaslamalar onu daha çok kaygılandıracaktır. Bunun yerine, onu cesaretlendirmek, olumlu davranışlarını takdir etmek, ona olan güveninizi ve onu kabul ettiğinizi göstermek, verimli çalışma ortamı yaratmak, kendi gücünü fark etmesini sağlamak, onun başarısını daha da arttıracaktır. Bunu sağlamaya çalışırken anne-baba olarak farkına varmadan yaptığımız bazı hatalar şunlardır:

Kıyaslamalar

Yüksek beklentiler

Mükemmeliyetçi yaklaşımlar

Başarı yerine başarısızlığa odaklanma

Sınavı kazanmanın tek alternatif olarak sunulması

Sınav dışında başka yaşantı yokmuş gibi davranılması

Aşırı güven mesajı aktarma

Olumsuz mesaj verme

"Kaygı bulaşıcı bir duygudur."

Sizin sakin ve olumlu tavır geliştirmeniz, çocuğunuzun da sakin olmasını sağlayacaktır. Hiçbir şey çocuğunuzla sizin aranızda olan iletişim ve sevgiden daha önemli değildir. Önemli olan çocuğun, başarısız olsa da bu sevgi ve iletişimin süreceğini, devam edeceğini hissetmesi, kendi gücünü sınayarak hatalarından ders çıkarmasına izin verilmesidir. Kaldı ki bu sene sınava girecek öğrencilerimiz için hiç de kolay olmayan bir süreçten geçilmektedir. Onlara bu dönemi fırsata çevirmeleri konusunda telkinde bulunarak okul ve öğretmenlerinden gelecek yönlendirmelere dikkat etmelerini söyleyebiliriz.